โครงการส่งเสริมอาชีพ

โครงการส่งเสริมอาชีพ ตามพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงดำเนินงานพัฒนาเพื่อช่วยเหลือประชาชนที่ด้อยโอกาสซึ่งอาศัยอยู่ในถิ่น ทุรกันดารห่างไกลการคมนาคมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ตั้งแต่พุทธศักราช 2523 เป็นต้นมา โดยทรงเริ่มต้นพัฒนาที่เด็กและเยาวชน อย่างไรก็ตาม ทรงตระหนักว่าการพัฒนาเด็กและเยาวชนแต่เพียงกลุ่มเดียวไม่สามารถทำให้เกิด ความมั่นคงในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในท้องถิ่นทุรกันดารได้ จำเป็นต้องสนับสนุนครอบครัวของเด็กและเยาวชนเหล่านั้น ให้ประกอบอาชีพมีรายได้เพียงพอที่จะเลี้ยงดูครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องอาหาร สุขภาพอนามัยและการศึกษาของบุตรหลาน

ดังนั้นในพุทธศักราช 2538 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี (ซึ่งยังดำรงพระยศในขณะนั้น) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สำนักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งเป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักพระราชวัง จัดทำ “โครงการส่งเสริมอาชีพตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี” สำหรับประชาชนในถิ่นทุรกันดารขึ้น โดยเป็นกิจกรรมที่มุ่งพัฒนาศักยภาพของราษฎร ให้มีงานทำ มีอาชีพเสริม โดยเน้นที่ภูมิปัญญาท้องถิ่นและวัฒนธรรมพื้นบ้าน ส่งเสริมการรวมกลุ่มกันทำงานในลักษณะกลุ่มอาชีพอยู่ในภูมิลำเนาของตนเอง โดยสำนักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กระทรวงศึกษาธิการ กรมส่งเสริมสหกรณ์ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กรมส่งเสริมการเกษตร เป็นต้น ในการให้คำแนะนำ ความช่วยเหลือ จัดฝึกอบรมและศึกษาดูงานตามสถานที่ต่างๆ สนับสนุนด้านการพัฒนาทักษะฝีมือ การให้ความรู้เรื่องการบริหารจัดการกลุ่ม และการเงินการบัญชี

ตั้งแต่พุทธศักราช 2538 จนถึงพุทธศักราช 2554 มีกลุ่มอาชีพประชาชนในโครงการส่งเสริมอาชีพฯ เกิดขึ้นทั้งหมด 130 กลุ่ม มีสมาชิกรวมทั้งสิ้นกว่า 3,176 คน ตั้งอยู่ในชุมชนชนบทที่เป็นพื้นที่เขตบริการของโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ศูนย์การเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา หรือเป็นพื้นที่โครงการตามพระราชดำริฯ ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ความช่วยเหลือ กลุ่มอาชีพเหล่านี้กระจายอยู่ในจังหวัดต่างๆ ครอบคลุมทุกภูมิภาคทั่วประเทศ ภาคเหนือ มีจังหวัดเชียงใหม่ ตาก น่าน อุตรดิตถ์ เพชรบูรณ์ พิษณุโลก พะเยา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีจังหวัดสกลนคร อุบลราชธานี มุกดาหาร อุดรธานี บึงกาฬ ขอนแก่น บุรีรัมย์ ภาคกลาง มีจังหวัดฉะเชิงเทรา ราชบุรี กาญจนบุรี จันทบุรี ตราด ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี และกรุงเทพฯ (ชุมชนในเขตปริมณฑล) ภาคใต้ มีจังหวัดนราธิวาส ยะลา พังงา ระนอง ตรัง สงขลา และนครศรีธรรมราช

ปัจจุบัน กลุ่มอาชีพประชาชน ในโครงการส่งเสริมอาชีพตามพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารีมีการประกอบกิจกรรมอาชีพเสริมที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น และยังมีการพัฒนาทักษะอาชีพหลากหลายอาชีพเพื่อให้สอดคล้องกับสภาวะแวดล้อม ทางเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป กิจกรรมการประกอบอาชีพเสริมหลักๆ ที่ยังคงอนุรักษ์ไว้และมีการสืบทอดมาสู่สมาชิกรุ่นเยาว์มีมากมายหลายประเภท เช่น กิจกรรมการทอผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติของกลุ่มแม่บ้านชาวไทยภูเขา “ปกากะญอ” ในพื้นที่อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภออุ้มผาง อำเภอท่าสองยาง อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก กิจกรรมการทอผ้าทอมือลาย “ลูกแก้ว” ของกลุ่มแม่บ้าน “ไทโส้” ในพื้นที่อำเภอกุสุมาลย์ อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร เป็นต้น